انتشار ترجمه اشعار ایوان بونین
انتشار ترجمه اشعار ایوان بونین
کتاب «عندلیبان» ترجمه خانم دکتر مرضیه یحیی پور و آقای دکتر جان اله کریمی مطهر (استادان دانشگاه تهران و اعضاي انجمن بونين‌شناسان سن‌پتربورگ) توسط جهاد دانشگاهی تهران و انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی چاپ و به بازار آمد. كتاب شامل ترجمه هفتاد و دو شعر از بونين است كه از سال 1886 تا پایان 1899 سروده شدند.
در ادامه توجه علاقه مندان به ادبیات روسی را به پیشگفتار کتاب و فهرست اشعار جلب می کنیم:
«آن چنان كه بونين طبيعت را دوست دارد، كمتر كسي قادر است آن را دوست داشته باشد.
آلكساندر بلوك
بزرگ شدن در طبيعت و توجه به جزئي‌ترين عناصر آن نه تنها از عنفوان جواني، بلكه از كودكي در ذهن ايوان بونين (1953-1870) شاعر سده سيمين ادبيات روسيه چنان نقش بست و پرورش يافت كه به يقين بايد گفت كمتر كسي تا اين ميزان ماهرانه توانست طبيعت را با انديشه و قلم خويش توصيف نمايد.
از سوژه‌هاي عمدة اشعار اولية ایوان بونین، طبيعت است. كمتر اثري مي‌توان از او يافت كه در آن شاعر گريزي به طبيعت نزده باشد. بونین در اشعارش همانند نقاشي ماهر، طبيعت را به زيبايي ترسیم مي‌كند. او نیز مانند پیر راهبر خویش، لف نیکالایویچ تالستوی، معتقد بود، تنها انس با طبيعت به زندگي انسان شادي مي‌بخشد.
از لذات زندگي او، پرسه زدن در طبيعت و چشم دوختن به كهكشان پرستاره بود كه در اشعاري مانند «شبِ ستاره‌باران»، «آن ستارة رقصان...» درخشش و رقص ستاره‌ها را توصيف كرده است. مكان شكل‌گيري اين سروده‌ها جايي جز روستايي كه شاعر كودكي خود را در آن سپري كرده نيست. همان جايي‌كه عشق به طبيعت در وجودش متبلور شد.
واژه‌هاي روسي براي توصيف طبيعت و جزئيات آن به‌سان اقيانوس بي‌كراني‌ست كه در آثار شاعر به‌چشم مي‌خورند. طبيعت نه‌تنها در اشعار وي، بلكه در رمان‌ها، داستان‌ها و قصه‌هايش نيز در اوج قرار دارد. او از بوي عسل، رايحة گل‌ها، علف‌ها و گندم‌زارها، همچنين سماع هستي همچون خش‌خش برگ درختان، آواي پرندگان، نواي رود، دريا، كوه، دره، دشت، روستا،... در آثارش سخن گفته است. بي‌دليل نيست كه به تأسي از سعدي شيرازي در داستان «ساية پرنده/ ساية هما» با استفاده از كلام سعدي انسان را دعوت به گوش جان سپردن به سماع هستي مي‌كند كه برگرفته از ابيات زير بوستان سعدي است:
جهان پر سماعست و مستي و شور وليكن چه بيند در آئينه كور؟
نبيني شتر بر نواي عرب كه چونش به رقص اندر آرد طَرَب
شتر را چو شور و طرب در سرست اگر آدمي را نباشد، خرست
(بوستان سعدي، باب سوم: در عشق و مستي و شور، حكايت 15)
البته علت آن همه توجه به جهان اطراف در اين بيت بونين به‌درستي آمده است:
Ищу я в этом мире сочетанья
Прекрасного и вечного... (Иван Бунин)
مي‌جويم من در اين دنيا يگانگيِ
جمال و ابديت را... (ايوان بونين)
شاعر پس از انقلاب اكتبر 1917، از مهاجرت اجباري خود كه به سال 1920 حادث شد چنين ياد مي‌كند: «اما در فورية 1920 جام ناگفته‌هاي عذاب‌هاي دروني را تا آخر نوشيدم و مهاجرت كردم...». اما جام ذهن او كه سرشار از خاطرات، رایحه و نقش‌و‌نگار طبيعت روسيه بود، در مهاجرت هميشه وي را همراهی می کرده است. بونين در مهاجرت دربارة روسيه و طبيعتش بيشتر نوشت. بونین نویسندۀ یادها و خاطره هاست. او با بوييدن مكرر سيب آنتونفكا (سيب سبز و ترش که در زبان روسی به این نام مشهور است) كه در كشوي ميز خود جاي داده بود، توانست خاطرات گذشته را در داستان «سيب های آنتونفكا» (1900) قلم‌زني كند...
* - * - * -* -*
در ايران نخستين كتاب منسجم و جامع دربارة ايوان بونين با عنوان «ايوان بونين و مشرق‌زمين» شامل 31 شعر و دو داستان با ترجمه و تحليل بود كه در سال 1386 در انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسيد و در آن به زندگي و انديشه‌هاي شاعر پرداخته شد و موضوع بيشتر اشعار و داستان‌ها دربارة فرهنگ ايراني- شرقي و مضامين اسلامي است. همان كتاب با ويرايش و افزوده‌ها در انتشارات دانشگاه تهران در سال 1394 با 18 شعر جديد (مجموعاً 49 شعر) و بخش‌هايي از داستان‌هاي پرندگان آسماني و مادر تعميدي به چاپ دوم رسيد. از سال 1383 تاكنون، در مجموع صدوبيست شعر از بونين توسط مترجمان اين كتاب ترجمه شده است.
درست ترجمه کردن اشعار بونين نياز به دانستن زندگي او و باورهايش دارد تا شايد بتوان مفهوم آنچه را كه شاعر در اشعار خويش آورده به‌درستي به خواننده منتقل كرد. بنابراين بيگانه بودن با او و ديدگاهش دربارة جهان هستي و تنها از روي تفنن دست به ترجمه اشعار وي زدن، چندان شايستة شاعري چون او نيست.
كتاب حاضر شامل ترجمه هفتاد‌و‌دو شعر از بونين است كه از سال 1886 تا پایان 1899 سروده شدند و مربوط به دوراني است كه طبيعت فكر اين شاعر جوان را سخت به خود مشغول كرده بود، طبيعتي كه منبع الهام اشعار و ديگر آثار وي بود.
تلاش مترجمان بر آن بود تا ترجمه فارسی هر مصرع مقابل روسی آن نوشته شود، مگر در مواردی که به دلیل نامفهوم بودن ترجمه آن برای خواننده، چاره ای جز جابجایی واژگان و مصرع ها نداشتند.»
متن کامل خبر به همراه فهرست اشعار به ترتیب الفبای روسی را می توانید از طریق این لینک دانلود کنید.
