انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی

گزارش سخنرانی آقای دکتر بهرام احمدیان با موضوع «جاده ابریشم»

به مناسبت هفته پژوهش و به دعوت گروه زبان روسی و اسلاوی و با همکاری گروه تاریخ و مرکز پژوهشی «جاده ابریشم» و همچنین انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی و انجمن علمی دانشجویی زبان روسی، ظهر روز دوشنبه ۲۷ آذرماه نشست «جاده ابریشم» با سخنرانی دکتر بهرام امیراحمدیان پژوهشگر برجسته حوزه مطالعات روسیه و آسیای میانه، در تالار ناصر خسروی دانشکده ادبیات دانشگاه بهشتی برگزار شد. در این نشست اساتید و دانشجویان گروه‌های، تاریخ، ادبیات فارسی، باستان‌شناسی و روسی حضور داشتند. دکتر امیراحمدیان، استاد دانشکده‌ی مطالعات جهان دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه‌ی روسیه، آسیای میانه، قفقاز به بررسی مسائل فرهنگی مرتبط با کشورهای جاده‌ی ابریشم پرداخت.
دکتر امیراحمدیان در ابتدا خطاب به دانشجویان حاضر در جلسه گفت:« بسیار خوشحالم که در میان شما هستم و می‌توانم تجربیاتم را به شما منتقل کنم. به قول فرانسوی‌ها جوانان فاقد تجربه هستند و پیران دیگر مجال استفاده از تجربیاتشان را ندارند. به همین دلیل امیدوارم که شما در اعتلای فرهنگ و هنر این سرزمین کوشا باشید».
همچنین در ادامه بحث، با تکیه بر اشتراکات فرهنگی ایران و شهرهای مسیر جاده‌ابریشم و تاثیرگذاری و نفوذ فرهنگ ایرانی اسلامی منتقل شده به وسیله‌ی بازرگانان ایرانی، چنین گفت:«‌ در بعضی از این کشورها نظیر روسیه و چین، شهرهایی وجود دارند که اسامی ایرانی دارند. مثلا شهر دربند یا کاریز که در آن‌ها آثار ایرانی از زمان‌های گذشته دیده می‌شود. قدمت برخی به زمان ساسانیان برمی‌گردد. همچنین آثار زبان فارسی در این کشورها مشهود است. برای مثال از نماز با کلمه‌ی فارسی آن یاد می‌کنند. به وضو می‌گویند دست‌نماز. برای بیان زمان خواندن نماز این واژه‌ها را دارند: نماز بامداد، نماز پیشین، نماز پسین، نماز شام، نماز خفتن! این نفوذ فرهنگی بخاطر اخلاق خوب بازرگانان ایرانی در مسیر تجارتشان بوده که تا زمان مشروطه نیز ادامه داشت. بسیاری از کتاب‌هایی که در زمان مشروطه چاپ می‌شد، به سرمایه‌ی همین بازرگانان بود که بعنوان عمل نیک و بجای هزینه برای آبادانی و پل ساختن، سرمایه‌ی خود را صرف انتشار نتایج تحقیقات و ترجمه‌ی مترجمان می‌کردند.»
در ارتباط با تبادلات فرهنگی این جاده نیز گفته شد:« جاده‌ی ابریشم فقط مسیری برای تبادل ابریشم نبوده. مسیری برای تبادل عقیده، مذهب، فرهنگ، هنر و... بود اما چون در آن ابریشم تجارت می‌کردند، به همین اسم معروف شد.»
سپس ضمن نمایش تصاویر مربوط به سفرهای تحقیقی‌ خود به سرتاسر این جاده، نمونه‌ی خط نوشتاری برجای مانده از اسناد تجاری آن دوران را به حضار نشان داده و گفت:« برای من همیشه سوال بود که این گستره‌ی عظیم جغرافیایی را چه زبانی به هم مرتبط می‌کند. پس از تحقیقات فراوان متوجه شدم زبان سغدی که یکی از زبان‌های ایرانیست، زبان اصلی تجارت و تبادلات در این جاده بوده».
در نهایت جلسه با طرح پرسش‌‌هایی توسط دانشجویان پیرامون مسائل مطرح شده پایان یافت.
انتهای پیام/ زهرا فرنیا

گزارش سخنرانی با موضوع "بررسی مقابله ای مقوله ی نمود فعل در زبان های روسی و فارسی"

گروه آموزشی زبان روسی دانشگاه مازندران با همکاری انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی روز شنبه مورخ 11/9/96 جلسه ی سخنرانی با عنوان "بررسی مقابله ای مقوله ی نمود فعل در زبان های روسی و فارسی" برگزار نمود. سخنران این جلسه سرکار خانم دکتر مریم آذین، استادیار گروه زبان روسی دانشگاه مازندران و عضو انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی بودند.

خانم دکتر آذین سخنان خود را با تشکر و قدردانی از انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی و انجمن علمی دانشجویی زبان روسی دانشگاه مازندران برای مساعدت در برگزاری جلسه و خیر مقدم به حضار آغاز نمودند.

ایشان ابتدا مقوله ی نمود فعل، ماهیت و تقسیم بندی آن در زبان فارسی را از دیدگاه دستور نویسان مختلف سنتی و معاصر مورد بررسی قرار دادند. بر این نکته تاکید گردید که مقوله ی نمود فعل و انواع آن را باید با رویکرد توصیفی و لحاظ نمودن شاخص هایی همچون: ساخت صوری، معنای ذاتی و بافت جمله در زبان فارسی مورد ارزیابی قرار داد. در ادامه، انواع نمودهای فعل در زبان فارسی با ذکر نمونه به طور مبسوط مورد تجزیه و تحلیل ساختاری و معنایی قرار گرفتند. سپس به بیان تعریف مقوله ی نمود فعل در زبان روسی پرداخته و ماهیت نمود فعل در زبان روسی را تشریح نمودند. انواع شیوه های ساخت جفت های دستوری نمود کامل و ناکامل مطرح گردید. دکتر آذین در خاتمه با جمع بندی مطالب ذکر شده به وجوه تفاوت و شباهت های مقوله ی نمود فعل در دو زبان فارسی و روسی پرداختند.

گزارش سخنرانی با موضوع "نشانه شناسی فیلم Arrival: بررسی زبان شناختی"

جلسه ی سخنرانی دکتر گلستان، استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان روسی دانشگاه مازندران با عنوان "نشانه شناسی فیلم Arrival یا (ورود): بررسی زبان شناختی" در تاریخ شنبه 11 آذرماه 96 در سالن آمفی تئاتر دانشکده ی علوم انسانی و اجتماعی برگزار گردید.

دکتر گلستان ضمن تشکر از دستاندرکاران برگزاری جلسه از انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی و انجمن علمی دانشجویی گروه زبان روسی دانشگاه مازندران به خاطر مساعدت هایی که در برگزاری مراسم کشیدند سپاسگزاری نموده سخنان خود را با اشاره به آیاتی از قرآن که در آنها از واژه ی "آیت" در معنای "نشانه" استفاده شده آغاز نموده و بر آیه 22 سوره ی الروم که بر اختلاف زبان انسان ها اشاره دارد، تاکید کردند آنجا که می فرماید:

"وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ" ﴿۲۲﴾

(با ترجمه ی از مکارم شیرازی) که می فرماید: و از آيات (نشانه های) او (خداوند) آفرينش آسمانها و زمين و تفاوت در زبان ها و رنگ پوست های شماست، بدرستی که در اين نشانه‏ هائي است براي آنانی که می اندیشند.

به این نکته اشاره شد که نه تنها نزول خود قرآن، بلکه خداوند احد و واحد به وسیله ی نشانه ها و معجزات خود، بشر را به سوی شناخت یگانه جهان رهنمود می شود. از اهمیت واژه ی (آیت / نشانه) همین کافی که خداوندگار عالم در حدود 152 بار سخن از نشان (آیه) و نشانه ها (آیات) آورده است.

دکتر گلستان در بین لایه های معنایی مختلفی که برای (آیت) متصور است: "تثبیت کننده، بپا دارنده ی شی؛ علامت و نشانه؛ عبرت و عجایب و نشانه ی واضح و روشن" بر معنای اخیر تمرکز کرده و به بررسی سابقه ی مطالعات نشانه شناسی پرداختند. خاطر نشان گردید، از جمله دانش هایی که با نشانه شناسی در ارتباط هستند: زبانشناسی، فلسفه، جامعه شناسی، روانشناسی و زیبایی شناسی است لیکن از آنجا که موضوع جلسه بررسی زبانشناختی فیلم بود در تلاش برای بازگشایی این مهم از تعاریف حوزه ی میان رشته ای (نشانه شناسی زبان) استفاده گردید. آنگاه به اختصار نظریات فلاسفه ی مختلف درباب چیستی (نشانه) و عملکرد آن در فرایند شناخت تعاریف مختلفی به دست داده شد که آغازگر آن افلاطون و ارسطو در یونان باستان بودند و تا نظریات جان لاک فیلسوف انگلیسی، فردیناند دوسوسور سوئیسی به عنوان پدر زبان شناسی معاصر و چالز سندرز کشیده شده است. در این میان، مشترکات و وجوه اختلاف در نقطه نظرات ایشان در باب تعریف و کاربردشناسی نشانه یا دال و رابطه ی آن با مدلول و فرآیند رسیدن به مدلول از طریق دال یا نشانه به اشارات کوتاهی بسنده شد. در نگاه زبان که نوشتار را دومین انعکاس زبان و ثبت نوشتاری کلام می انگارد قاعدتا زبان شناس فیلم باید بر بازگشایی زبان گفتار متمرکز می شد لیکن از تکنیکی استفاده کرد که در زبان شناسی و عمولا در برخورد با مواردی چون زبان های مرده که گویشوری نداشته و تنها راه رمز گشایی آن زبان خط است. این همان مسئله ای است که زبان شناسی که نقش محوری در فیلم داشت بر روی آن تمرکز داشت چرا که اصوات ضبط شده فوق العاده گنگ و به هیچ زبان شناخته شده ی بشری شباهت نداشته و قابل باز یابی نبودند.

دکتر گلستان در ادامه به بررسی سیر تحول تاریخی پیدایش خط اشاره نمود و به انواع خط تصویر نگار، اندیشه نگار، واژه نگار، آوانگار یا هجا نگار اشاره کرده و اضافه نمود که خط بیگانگان فضایی به خط اندیشه نگار شباهت داشته و اینکه زبان شناسِ قهرمان داستان با کمک از نظریه ی تجزیه ی دوگانه ی زبان به باز شناسی خط حلقوی شکل بیگانگان می پردازد با این هدف که تکواژهای معنایی و دستوری آن را باز یافته با آنها ارتباط برقرار کند و با اتکا به نظریه ی ساپیر-ورف بتواند واقعیات جهان از جمله بعد زمان را از دریچه ی چشم فرازمینی ها ببیند. در نتیجه ی یادگیری زبان فرازمینی ها به توانایی دیدن غیر خطی زمان دست یافته می تواند به گذشته و آینده حرکت نماید و همین توانایی باعث جلوگیری از نابودی بشر توسط فرازمینی هایی می گردد که برای برقراری ارتباط با زمینی ها با 12 سفینه در 12 نقطه ی کره ی زمین فرود آمده بودند. پس از این مقدمه بخش هایی از فیلم Arrival که نیاز به توضیح زبان شناختی داشت به نمایش در آمد و در نهایت به سئوالات دانشجویان پاسخ داده شد.
دکتر گلستان در خاتمه با تشکر از حضار ابراز امیدواری کردند که برگزاری جلسات سخنرانی در خصوص فیلم با نگاهی آموزشی درآینده نیز ادامه یابد.

گزارش سخنرانی با موضوع "بررسی شیوه های ساخت گروه واژه ها در زبان روسی"

گروه آموزشی زبان روسی دانشگاه مازندران با همکاری انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی روز سه شنبه مورخ 14/9/96 جلسه ی سخنرانی با عنوان "بررسی شیوه های ساخت گروه واژه ها در زبان روسی" برگزار نمود. سخنران این جلسه سرکار خانم دکتر مریم آذین، استادیار گروه زبان روسی دانشگاه مازندران و عضو انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی بودند.
خانم دکتر آذین سخنان خود را با تعریف گروه واژه از دیدگاه زبان شناسان مشهور آغاز نموده و سپس به ساختار آنها که شامل ترکیبات، نسبت ها و روابط نحوی بین گروه واژه ها و شیوه های ساخت آنها در زبان های روسی و فارسی است، پرداخته برای هر یک مثال های متعددی ذکر کردند. انواع گروه واژه های ساده و مرکب شامل گروه واژه های فعلی، اسمی، وصفی، قیدی و ضمیری به همراه نمونه های مختلف در زبان روسی و فارسی مورد مقایسه قرار گرفتند. دکتر آذین در ادامه، به نسبت های نحوی بین اجزای تشکیل دهنده ی گروه واژه ها که بیانگر نسبت های متممی، قیدی و مفعولی است، پرداخته و آنها را به تفصیل مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و در پایان جلسه نیز به سوالات حضار پاسخ داده شد.