انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی

گزارش نشست زنان و جنگ در دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا

با همکاری انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی و گروه زبان روسی دانشگاه الزهراء نشست زنان و جنگ روز دوشنبه 29 مهرماه 1398 ساعت 10:00 در محل تالارحافظ دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا(س) با سخنرانی خانم فرزانه فخریان مترجم و پژوهشگر ادبی و خانم دکتر وجیهه رضوانی عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا با حضور دانشجویان از دیگردانشگاه‌ها از جمله تهران، شهید بهشتی و تربیت مدرس برگزار گردید.

پس از تلاوت آیات کلام الله مجید، کلیپی درباره حضور زنان در جنگ که توسط دانشجویان گروه زبان روسی خانمها سارا بهروش و زهرا آذریان تهیه شده بود به نمایش درآمد.

سپس خانم دکتر رضوانی به چگونگی شکل‌گیری نگارش اثر خانم سوتلانا الکسییویچ روزنامه نگار بلاروسی پرداختند. وجیهه رضوانی در مورد تاثیر الکسی آداموویچ در شروع نگارش این اثر بنا به روایت نگارنده سخنانی را ایراد نمودند.

جمع‌آوری خاطرات زنان و دختران نوجوانی که در سال های 1941 تا پایان جنگ دوم جهانی و به تعبیر روسها «جنگ بزرگ میهنی» حضور داشته‌اند کاری بس دشوار و طاقت فرسا بود به دو دلیل: یک امتناع زنان حاضر در جنگ برای بازگویی روایات و قصه‌های خود و دیگری به دلیل فشارهای دستگاه امنیتی و سانسور شوروی در جرح و تعدیل مطالب گردآوری شده به اتهام پاسیفیسم و خفیف شمردن نقش قهرمانی زنان. تا سالهای 1983 خاطرات به صورت پاورقی درمجله «اکتبر» به چاپ می‌رسید. در اواخر دهه 80 خاطرات به صورت یک کتاب منسجم با تیراژ بالای 2 میلیون نسخه هم به چاپ رسید. در دوران پروسترویکا با بهبود فضای اجتماعی سیل نامه‌های گسیل شده به سوتلانا شدت یافت و برای او امکان افزودن بخش‌های جدید به کتاب فراهم گردید.

خانم دکتر رضوانی از منظر اعتقادی روایات دو کتاب «دا» و «جنگ چهره زنانه ندارد» را مورد مقایسه قراردادند زیرا در کتاب جنگ چهره زنانه ندارد، به تالمات و رنج‌های عمیق روحی و جسمی این زنان می‌پردازد در حالی که به موازات آن همین دردها که منشا انسانی و روحانی دارد به دلیل باورهای عمیق مذهبی و اعتقادی در رزمندگان زن دفاع مقدس به طیب خاطر و رضایت قلبی در روایات دا پذیرفته می شود.

سپس خانم فرزانه فخریان پژوهشگر ادبی و مترجم در خصوص کتاب «دا» و وجوه تمایز آن با اثر خانم الکسییویچ مطالبی را ایراد فرمودند. ایشان به نمونه‌هایی ازین دست که در ادبیات پایداری جای می‌گیرند اشاره کرده و خاطرنشان ساختند کتاب «دا» در برگیرنده وجوه تاریخی، فرهنگی، اعتقادی ما ایرانیان در 8 سال دفاع مقدس همچون شاهدی از تمامی لحظات می‌باشد. کتاب «دا» به مثابه یکی از اثر گذارترین، اصیل ترین روایات پشت جبهه به شمار می رود.

در ادامه خانم فخریان به این مساله پرداختند که در تمایز به حضور زنان در جنگ ایران و روسیه می‌بایست به عدم فراخوان زنان در جنگ ایران اشاره نمود که متاسی از حکم عدم وجوب جهاد بر زنان است و هر کسی که به میل خود در این نبرد شرکت نموده چیزی جز ایثار و از خودگذشتگی نبوده است. اما در روسیه و در جنگ جهانی دوم علی رغم ترغیب افکار و اذهان عمومی برای شرکت در جنگ به دلیل نبود نیروی ذکور به فراخواندن زنان به جنگ روی آوردند، و ازین رو درمبحث ارزشی اختلاف بسیاری است.

ایشان با خواندن بخش‌هایی از کتاب که به مسایل و نیازهای جسمی و روحی زنان می پرداخت به مقایسه فضای موجود در جبهه‌های ایران و روسیه پرداختند که تا حد امکان این نیازمندی‌ها در روایات زنان روس نادیده گرفته می شود و عملا زنان از درجه و اعتبار پایین تری نسبت به مردان برخوردار بودند در حالی که نیازهای عاطفی و جسمی زنان و نهاد خانواده در دفاع مقدس بسیار پررنگ بود.

در ادامه دانشجویان حاضردر جلسه به بیان خاطرات و دیدگاه‌های موافق و مخالف خود در این زمینه پرداختند.